A'DAN Z'YE BOZBALIK TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Ters Düz'ü okuduktan sonra, tası tarağı toplayıp Bozbalık'a yerleşmek isteyenler çok... Ama Bozbalık'ta yaşamak istiyorsanız, önce Bozbalıklı gibi yaşamayı öğrenmelisiniz! İşte bu amaç doğrultusunda blog müfredatına bundan böyle "Bozbalık 101" dersi koyduk! "A'dan Z'ye Bozbalık Terimler Sözlüğü"nü okuyarak, Ece Duman ve ailesine, pardon, üvey ailesine komşu bir evde yaşama hayallerinizi gerçeğe dönüştürme yolunda bir adım atabilirsiniz. İşte karşınızda ilk ders: Ters Düz temel alınarak hazırlanmış A'dan Z'ye Bozbalık Terimler Sözlüğü! Unutmayın, burası Bozbalık... Bu köyden çıkış yok! 

AŞK 

Bozbalık'ın olmazsa olmaz duygusu. Ece Duman'ın köye geri dönüşünün ucu herkesin aşk hayatına dokunuyor. Örneğin çocukluk arkadaşı Burak, kendini bildiğinden beri ona aşık ve Ece yıllar sonra köye dönünce içindeki bu aşk yeniden alevleniyor. Ne var ki aralarında bir ilişki yaşanması neredeyse imkansız, çünkü Ece'nin Kerem'le evliliğe giden bir ilişkisi var. Öte yandan, Ali de Ece'den etkilenmeye başlıyor, ama o da Meryem'le evli. Eh, Bozbalık'ın sessiz sakin bir köy olduğunu kim söyledi ki?

BOZBALIK

Trabzon'un Maçka ilçesine bağlı olduğu tahmin edilen, Ters Düz'deki olaylara ev sahipliği yapan kurgu ürünü köy. Kartpostallardaki tipik dağ köylerinden biri gibi. Köy meydanında bakkal, birkaç kıyafet mağazası, çay bahçesi, pazar gibi yerlerden oluşan küçük bir çarşısı da var. Kışın karlı, yazın yağmurlu, ara mevsimlerde şaşırtıcı şekilde sıcak. Eğer siz de Bozbalık'a gelmek istiyorsanız, Kerem Çağdaşın yaptığı gibi Trabzon Havaalanı'na gidip oradan kiralayacağınız bir arabayla köye gelebilirsiniz. Ya da Mehmet Kara'dan taksici İbrahim'in numarasını alabilirsiniz. Ama şu sıralar çok kar olduğundan sizi havaalanından almak için ne kadar teklif etseniz de kabul etmeyecektir.

CİN

Kış cini, gulyabani, Bozbalık ve civar köylerde karakoncolos olarak bilinen yaratık. Aynı zamanda Kalandar'da kılığına girilerek eğlenilir ve çocukları uyutmak için anlatılır. Rivayete göre, kışın en soğuk dönemi olan zemheride karakoncolostan korunmak için ortalıkta tarak bırakılmaz, tüm taraklar saklanır. Çünkü eğer kişi karakoncolosa yakalanırsa ve onun sorularına içinde "kara" kelimesi geçen cevaplar vermezse, bu yaratık o tarakla kişiye zarar verebilir. Safiye'nin anlattığına göre, anneannesinin babası karakoncolos tarafından kaçırılmış ve bir daha geri dönmemiş. Çoğunluğa göreyse karakoncolos sadece Eski bir Rum efsanesi. Siz yine de Bozbalık'ın kış gecelerinde sokakta tek başınıza dolaşmayın.

ÇİKO HAPİSTE

Hasan Kara'nın evinde bulunan kütüphanedeki bir çizgi romanın adı. Tam bir çizgi roman müptelası olan Hasan, piyasaya çıkan hiçbir sayıyı kaçırmıyor. Eskiden gazete bayilerinde satılan bu çizgi romanların şimdilerde alışveriş merkezlerindeki kitapçılara hapsolmuş olmasına çok üzülüyor. Zagor'un sağ kolu olan Çiko'nun bu özel sayısıysa, Hasan için cevabı Ters Düz'de gizli olan başka bir anlam daha ifade ediyor. 

DELİ BAL

Arıcılığın yaygın olarak yapıldığı Doğu Karadeniz yaylalarındaki zifin çiçeğinden elde edilen, bir kaşıktan fazla yenilmesi tehlikeli olabilen bal. Özündeki grayanotoksin maddesi vücuda alındığında bulantı ve kusma ile kendini gösterir. Yiyen insanda şok etkisi yaratıp vücut fonksiyonlarının durmasından felce ve hatta ölüme kadar pek çok değişik sonuca varabilir. Milattan Önce 401 yılında Doğu Karadeniz’de 10 binlerce Yunan askeri aç kalınca deli bal yemiş, zehirlenmiş ve düşmana kolayca esir düşmüştür. Kadir ve Hasan, ilaç firmaları için deli bal üretimi yapıyor.

ECE DUMAN

Ters Düz'ün baş karakteri, yirmi sekiz yaşında bir yazar. Trabzon'un Bozbalık Köyü'nde doğan Ece'nin çocukluğu, annesi onu doğururken öldüğü ve babası başka bir kadınla evlendiği için çok kötü geçmiştir. On yaşına geldiğinde, üvey annesi Münevver'in hamile olduğunu öğrenir ve İstanbul'daki teyzesinin yanına taşınır. Ece şimdi yirmi sekiz yaşında, yakında yeni kitabını çıkaracak olan tanınmış bir yazardır. Eski hayatını tamamen geride bırakmayı başarmış ve hiçbir şeyin bunu bozmasına izin vermez. Ta ki, yıllardan beri hiç iletişim kurmadığı babasının kaybolduğunu öğrenene dek. Artık herkesten, kendisinden bile sakladığı geçmişiyle yüzleşmek zorundadır. On sekiz yıl sonra döndüğü köyünde üvey kardeşleriyle tanışacak, kendini baş etmesi zor bir aşk ikileminin içinde bulacak ve babasına ne olduğunu bulma yolunda adım adım ilerleyecektir. Bu amaçtan hiç vazgeçmeyecektir, ucunda ölüm bile olsa... 

FUFUZA

Bir şeyden sebepsiz yere endişe eden, mızıldanan, şikayetlenen kişi anlamında bir Rum kelimesi olup, yörede yaşayan Rumlar'ın etkisiyle Bozbalıklıların da günlük dilde kullandığı bir sözcük. Ters Düz'de, Mehmet'in Safiye'ye "Kusura bakma Safiye Teyze ama sen de biraz fufuzasın!" şeklinde kullandığı görülmüştür. 

GUGUVAK

Safiye'nin topladığı mantara verilen ad. Ancak siz siz olun, sakın yanınızda Safiye gibi birisi yokken bulduğunuz her mantarı yemeye kalkmayın, zehirlenebilirsiniz. 

HAMOFTA 

Çalılıklarda kendiliğinden yetişen aşırı lezzetli küçük dağ çileği ve bu çilekten yapılan reçele verilen ad. Bozbalık'taki kahvaltı sofralarında önemli bir yeri vardır. Burak Çevik ekmeğe tereyağı ve hamofta reçeli sürmeden masadan kalkmaz. Safiye topladığı hamoftalardan reçel yapıp komşularına dağıtır. Romanda ayrıca kış soğuklarında "bir türlü çözülmek bilmeyen" hamofta reçeli olarak da karşımıza çıkar. 

İNŞAAT

Başta Ece ve Burak olmak üzere, tüm Bozbalıklıların üzülmesine sebep olan gerçek. Ece Bozbalık'a gittiğinde Burak'a Trabzon sahiliyle ilgili üzüntüsünü anlatır. Bir zamanlar dalgaların çarptığı kıyılar artık doldurularak yol olmuş, eskiden deniz kıyısında olan şirin evler artık denizden metrelerce içeride kalmış, yerlerine alışveriş merkezleri yapılmıştır. Bozbalıklılar, Trabzon'un günün birinde artık Karadeniz değil İç Anadolu şehri haline gelmesinden endişe etmektedir. 

JANDARMA

Bozbalık Köyü'nün karizmatik jandarma komutanı. Ece'nin ve üvey kardeşlerinin babası Kadir Kara'nın kaybolmasıyla ilgili gizemi çözmeye çalışıyor. Bir zamanlar Ece'yle çok yakındılar. Ece köye geri dönünce, babasına ne olduğunu bulmak için onunla tekrar yakınlaşıyor. Üç ay önce evlendiği Meryem'in gözü bu ikiliden ayrılmıyor. Ama sonra her üçü için de pek iyi şeyler olmuyor.

KALANDAR

Bozbalık halkının şu sıralar hazırlanmakta olduğu yöresel şenlik. Rumi Takvim'e göre yeni yılın ilk günü 13 Ocak'tır, dolayısıyla o gece Bozbalık ve civar köylerde Kalandar olarak kutlanır. Bu, aslen bir Rum geleneğidir ancak zaman içinde tüm yöre halkının benimseyip kutladığı bir şenlik haline gelmiştir. Kalandar ritüellerine bağlı olarak herkes orman adamı, kurt adam, karakoncolos gibi bir yaratığın kılığına kostümüne girer. Bozbalık meydanında üç büyük ateş yakılır, kemençe ve davul çalınır, insanlar horon oynar, çeşitli tiyatrolar sergilenir ve herkes hep bir ağızdan Kalandar manisi söyler. Bu yılki şenliklerde Mehmet de görev alacaktır. Ve tam o gün İstanbul'dan dönecek olan yazar Ece Duman'ın da şenliğe katılımı beklenmektedir.

LAZ BÖREĞİ 

Ece'nin köye gittiği ilk gün çay bahçesinde yediği tatlının adı. İki çeşidi mevcuttur. Ece'nin yediği sıcak muhallebili olandır. Diğeri ise kuru Laz böreği olup pudra şekeri ve toz fıstıkla servis Her ikisi de adında geçen börek kelimesinin aksine aslında baklava gibi bir tatlıdır. 

MÜNEVVER 

Ece'nin üvey, Nilgün ve diğerlerinin öz annesi. Kadir'le evlenmiş ancak Ece'yi sahiplenmemiş ve ona iyi davranmamış. Dördüncü çocuğu Melek'i doğurduktan sonra bir gece ansızın evi terk etmiş. O günden beri ondan haber alan yok ve nerede olduğunu, hatta sağ olup olmadığını bile kimse bilmiyor.

NEFRET

Bozbalık'ta adım başı karşınıza çıkan duygu. Bozbalık son derece huzurlu ve sakin bir köy gibi görünmesine karşın karanlıkta gizlenen çok fazla sır var ve herkes birilerinden nefret ediyor. Nilgün Ece'den, Meryem de Ece'den, Ali Burak'tan, Mehmet her şeyden. Köylüler böyle giderse kendi sonlarını getirecekler, haberleri yok.

OFLUOĞLU, MERT

Bozbalık Serisi'nin yazarının adı. Geçen ay ilk kitabı Ters Düz yayımlandı. Şimdilerde serinin ikinci kitabını yazıyor ve yaklaşmakta olan büyük felaketi önlemek için köylüler arasında uzlaşma sağlamaya çalışıyor.

ÖRGÜ

Nilgün'ün küçük Melek için (ya da aslında vakit geçirmek için mi?) ördüğü bere. Bozbalık'ta kışlar çok sert geçiyor! 

PALAMUT

Ece'nin eve Alileri ve Burak'ı çağırdığı akşam köy balıkçısından aldığı balık.

ROMAN

Kastedilen, Ters Düz'ün içinde, Ece Duman'ın yazmakta olduğu roman. Tanınmış bir yazar olan Ece, adı "Hayatını Renklendirmeyi Unutan Adam" üçüncü kitabında, elli yaşlarında bir ressamın, hem aile hem aşk hayatında bocalamasını ve intihar ile sonuçlanan yaşamöyküsünü anlatacak. Ancak sorun şu ki, içinde en ufak bir yazma isteği bile yok. Tam da böyle bir dönemde Bozbalık'a gitmesi gerekiyor ve bunu romanına başlayabilmek için bir fırsat olarak görüyor.

SİÇU SİÇU

Dağbaştankarasının ötüş sesi. Ormanlarla çevrili bir vadinin orta yerinde olduğu için Bozbalık Köyü adeta bir kuş cenneti! Romanda Ece sabahları dağbaştankarasının sesiyle uyanmayı seviyor ve şehirdeki araba-inşaat gürültülerinden uzakta olduğu için mutlu. 

ŞiMŞEK

Bozbalık'ta hava durumunu önceden tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Bazen gün çok güzel ve güneşli başlar, sonra aniden hava kapanır ve yağmur yağar, şimşekler çakar, sonra tekrar güneş çıkar. Kasım ve Aralık ayının yağmurlu olması beklenirken mimozalar çiçek açabilir. Hava durumunun bu kadar değişken olması bölgenin genel özelliklerinden biridir. Ama aman dikkat, sakın Nilgün'ün yanında şimşeklerden söz açmaya kalkmayın, çünkü kendisinin bu konuyla ilgili pek de güzel anıları yok. 

TARLA FARESİ

Bozbalık'ta her gün görebileceğiniz iki hayvandan biri. Diğeri de karacadır. Ece tarla faresini kışın karların içinde yiyecek ararken görmüştür. Karaca da Bozbalık'ta sık sık gördüğü, sevimli bir hayvandır. 

ÜVEY 

Aralarında kan bağı bulunmayan, öz olmayan. Bozbalık'ta Ece ve Nilgün, Bora, Mehmet, Melek arasındaki ilişkiyi tanımlamak için kullanılır.

VERANDA

Ece Dumanların evinde bulunan, üstü kapalı, çevresi açık balkon. Aynı zamanda Ters Düz'de pek çok hararetli olaya sahne olan yer. 

YAYINEVİ 

Ece'nin Ayla ve Kerem'le birlikte çalıştığı yer. Gerçi sonra işler biraz değişecek ama olsun. 

ZEMHERİ

Kışın en soğuk dönemi ve aynı zamanda koca karı soğuğunun öteki adı. Bozbalık'taki bazı yaşlı kimseler, karakoncolosun zemheri gecelerinde dışarıda dolaştığına inanılıyor. 

Bu yazıyı seven bunları da sever:

Ters Düz dizi olsa, kimi kim oynasa? 

Ters Düz olmak için 5 sebep 

Ters Düz yorumları 

Bozbalık'la ilgili son gelişmeleri öğrenmek, Bozbalık'ta tam şu anda neler oluyor bilmek için şu adresleri takip edebilirsiniz: 

Twitter

Instagram

Facebook

Youtube